Η εξωτερική πολιτική του Κρεμλίνου μετά την ουκρανική κρίση.

Στη Μόσχα έγινε η διάσκεψη των πρέσβεων και μόνιμων αντιπροσώπων της Ρωσίας (30 Ιουνίου - 3 Ιουλίου). Ο Πούτιν μίλησε για τις αρχές της νέας εξωτερικής πολιτικής του Κρεμλίνου, και για τις σχέσεις με Ευρώπη, ΗΠΑ και Κίνα.

Σπουδαιότερο γεγονός της διάσκεψης, δεν ήταν άλλο από την ομιλία του προέδρου της Ρωσίας, Βλαντίμιρ Πούτιν. Γενικότερα, τις ομιλίες του αρχηγού του ρωσικού κράτους στις συναντήσεις των πρεσβευτών, οι οποίες διεξάγονται μια φορά κάθε δύο χρόνια, τις χαρακτηρίζουν ως ρυθμιστή της «διαπασών» της δραστηριότητας του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών. Κοντολογίς, ότι δίνουν τον τόνο της εξωτερικής πολιτικής που θα ακολουθήσει η Μόσχα, και ειδικότερα το υπουργείο Εξωτερικών, το επόμενο διάστημα ή και χρόνια.
Μιλώντας, λοιπόν, ενώπιον των διπλωματών, ο Πούτιν κινήθηκε στη γραμμή, στην οποία εξάλλου είχε κινηθεί και στην εαρινή ομιλία του στην Ομοσπονδιακή Συνέλευση (ρωσικό κοινοβούλιο). Βασική θέση της τελευταίας ομιλίας του ήταν ότι έχει αποτύχει το μονοπολικό μοντέλο της παγκόσμιας τάξης πραγμάτων. Σήμερα, σύμφωνα με τον ίδιον, η παγκόσμια πολιτική γίνεται ολοένα πιο προβλέψιμη, αφού αναβιώνουν παλαιές διενέξεις, και ταυτόχρονα όμως δημιουργούνται νέες. «Στον παγκόσμιο χάρτη εμφανίζονται όλο και περισσότερες περιοχές όπου η κατάσταση είναι χρόνια πυρετώδης. Από έλλειμμα ασφάλειας υποφέρουν η Ευρώπη, η Εγγύς και Μέση Ανατολή, η Νότια Ασία, η περιοχή της Ασίας και του Ειρηνικού, η Αφρική», ανέφερε. 

Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα αποτελεί η κρίση στην Ουκρανία. Ο Ρώσος πρόεδρος για μια ακόμη φορά εξήγησε γιατί η Ρωσία ενεπλάκη σε αυτήν. Τόνισε ότι στην Ουκρανία εμφανίστηκε κίνδυνος για τους Ρώσους -για τη γλώσσα, την ιστορία, την κουλτούρα τους- και, εκτός αυτού, υπό απειλή βρέθηκε και η ασφάλεια της Ρωσίας. «Ποια αντίδραση -διερωτήθηκε- περίμεναν από εμάς οι εταίροι μας έτσι όπως εξελίχθηκαν τα γεγονότα στην Ουκρανία; Εμείς, φυσικά, δεν είχαμε το δικαίωμα να αφήσουμε τους πολίτες της Κριμαίας και της Σεβαστούπολης έρμαιο στις διαθέσεις των επιθετικών εθνικιστών και ακραίων, δεν μπορούσαμε να επιτρέψουμε να περιοριστεί σε σημαντικότατο βαθμό η πρόσβασή μας στην περιοχή της Μαύρης θάλασσας...». 

Ο Πούτιν δεσμεύτηκε ότι η Ρωσία θα συνεχίσει και στο μέλλον να υπερασπίζεται τα δικαιώματα των Ρώσων στο εξωτερικό χρησιμοποιώντας όλα τα διαθέσιμα μέσα, από πολιτικά μέχρι οικονομικά. Μάλιστα, δεν απέκλεισε και τη διεξαγωγή επιχειρήσεων ανθρωπιστικού χαρακτήρα. Το τελευταίο, οι παρατηρητές το εξέλαβαν ως ανοιχτή προειδοποίηση προς τις ουκρανικές αρχές, οι οποίες ξανάρχισαν τη στρατιωτική επιχείρηση στη νοτιοανατολική χώρα, όπου κατοικεί κυρίως ρωσόφωνος πληθυσμός. 

Ιδιαίτερη έμφαση ο Ρώσος πρόεδρος έδωσε στην ανάγκη να οικοδομηθούν διακρατικές σχέσεις που θα βασίζονται στην ισότητα και στον αμοιβαίο σεβασμό. «Εκείνοι που εξακολουθούν να διακηρύσσουν τη μοναδικότητά τους, δείχνουν ενεργά ότι δεν τους αρέσει η ανεξάρτητη πολιτική της Ρωσίας», είπε. Και πρόσθεσε: «Αυτό, το απέδειξαν τα γεγονότα στην Ουκρανία. Οπως επίσης, απέδειξαν ότι το μοντέλο -των δύο μέτρων και δύο σταθμών- στις σχέσεις με τη Ρωσία, δεν οδηγεί πουθενά». 

Οι σχέσεις Ρωσίας-Δύσης και το «μεγάλο παιχνίδι» στην Ουκρανία

Τα διδάγματα της ευρωπαϊκής ιστορίας του 20ου αιώνα αποτελούν χρήσιμα εργαλεία για την αντιμετώπιση των γεωπολιτικών προκλήσεων του 21ου αιώνα. Η επίσκεψη Πούτιν στη Νορμανδία απέδειξε τον καθοριστικό ρόλο της Ρωσίας στα ευρωπαϊκά ζητήματα.

Δεν είναι δύσκολο να μαντέψει κανείς ποια χώρα είχε κατά νου ο Βλαντίμιρ Πούτιν, όταν αναφέρθηκε στην αντίληψη περί μοναδικότητας. Προφανώς, τις ΗΠΑ. Ωστόσο, μιλώντας στους διπλωμάτες, ο πρόεδρος τόνισε ότι η Ρωσία δεν πρόκειται να προχωρήσει σε αναδίπλωση σε σχέση με τις ΗΠΑ. Προκειμένου οι σχέσεις να βελτιωθούν, η Ουάσιγκτον θα πρέπει να θέσει σε ισότιμη βάση τις σχέσεις της με τη Ρωσία και να λάβει σοβαρά υπόψιν της τα συμφέροντα της Ρωσίας. «Είναι εφικτό και πρέπει να αναζητηθεί κοινό έδαφος, να βλέπει ο ένας τον άλλο, όχι μόνο ως ανταγωνιστή, αλλά και ως εταίρο», ανέφερε χαρακτηριστικά.

Πιο αισιόδοξος εμφανίστηκε ο ρώσος ηγέτης όσον αφορά την ανάπτυξη των σχέσεων με την Ευρώπη. «Η Ευρώπη -είπε- είναι ένας φυσικός και σημαντικότατος εμπορικός και οικονομικός εταίρος μας. Κάνουμε προσπάθειες για τη διεύρυνση της επιχειρηματικής συνεργασίας. Έχουμε πάντοτε τη φήμη του αξιόπιστου προμηθευτή ενεργειακών πόρων, έχουμε επενδύσει στην ανάπτυξη των υποδομών φυσικού αερίου». Ωστόσο, κρίνοντας από τα όσα ανέφερε ο Πούτιν, οι σχέσεις με τη Δύση παραμένουν για την ώρα εξαιρετικά δύσκολες. Γι’ αυτό η Ρωσία προτίθεται να δώσει ιδιαίτερη προσοχή στη συνεργασία με τις γειτονικές χώρες, πρωτίστως με τη Λευκορωσία και το Καζακστάν, καθώς και με την Ασία και τη Λατινική Αμερική. «Μπορεί να ειπωθεί ότι σήμερα στη διεθνή σκηνή έχει διαμορφωθεί μια στερεά ρωσο-κινεζική διπλωματική σύμπραξη», σημείωσε ο Πούτιν. 

Γέφυρα με την Ασία

Όπως επεσήμανε μιλώντας στη RBTH ο πρόεδρος της επιτροπής της Άνω Βουλής για εξωτερικά θέματα, Μιχαήλ Μαργκέλοφ, ο οποίος ήταν παρών στη διάσκεψη στο υπουργείο Εξωτερικών, τα τελευταία γεγονότα επιτάχυναν την επιδίωξη της Ρωσίας να διευρύνει τις εξωτερικές οικονομικές σχέσεις της προς Ανατολάς. Τα γεγονότα στην Ουκρανία, εξήγησε, επιτάχυναν τις διεργασίες που ήδη ήταν προγραμματισμένες, αφού «η επίσκεψη Πούτιν στην Κίνα είχε προγραμματιστεί πολύ πριν την ουκρανική κρίση. Οσον αφορά τα διάφορα οικονομικά σχέδια της Ρωσίας με την περιοχή της Ασίας και του Ειρηνικού -είπε- αυτά έχουν χρονικό ορίζοντα τουλάχιστον δέκα ετών». Και πρόσθεσε: «Η Ρωσία έχει εισέλθει στο -σύνθετου χαρακτήρα- σύστημα των χωρών της Άπω Ανατολής και της Νοτιοανατολικής Ασίας, εκμεταλλευόμενη επιτέλους τη μοναδική γεωπολιτική θέση της μεταξύ των κέντρων της παγκόσμιας οικονομίας. Και αυτό δεν αποτελεί φυγή από την Ευρώπη, αλλά μια ορθολογική γεωοικονομική απόφαση».

Ο πρόεδρος του Ινστιτούτου στρατηγικών εκτιμήσεων, Αλεξάντρ Κονοβάλοφ, συμφωνεί ότι η Ρωσία θα ενισχύσει τη συνεργασία της με την Κίνα και τις χώρες της περιοχής της Ασίας και του Ειρηνικού, στην οποία άλλοτε δινόταν λιγότερη προσοχή από την πρέπουσα. Παράλληλα, σύμφωνα με τον ίδιο, θα ήταν σκόπιμο να μην καλλιεργηθούν αρνητικά συναισθήματα απέναντι στη Δύση. Ο Κονοβάλοφ επεσήμανε ότι στις σχέσεις με τη Δύση πρέπει να αρχίσει να αποκαθιστάται αυτό που και οι δυο πλευρές κατέστρεψαν τους τελευταίους μήνες. Η Ρωσία δεν επιθυμεί διόλου να επιβληθεί η τρίτη φάση πακέτου κυρώσεων, οι οποίες θα πλήξουν τις ρωσικές Τράπεζες, την ενέργεια και τον αμυντικό τομέα. Επίσης, είναι πιθανή η εμφάνιση απρόσμενων συμμαχιών, όπως Ρωσία-ΗΠΑ-Ιράν, εναντίον των φανατικών σουνιτών. Τέλος, και το γεγονός ότι η Μόσχα άρχισε να παραδίδει πολεμικά αεροσκάφη στο Ιράκ, και η Ουάσιγκτον δεν έφερε αντιρρήσεις, είναι κάτι το νέο, ανέφερε ο Κονοβάλοφ στη RBTH.

Πηγή: Υπουργείο Εξωτερικών

3 Ιουλίου 2014 Γιούρι Πανίγεφ, ειδικά για τη RBTH